ហេតុអ្វីរុស្ស៊ីមិនអាចបិទភ្នែកមើលកុប្បកម្មនៅកាហ្សាក់ស្ថាន?
ភាពចលាចលនៅតែបន្តកើនឡើងក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានខណៈដែលការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលមិនបង្ហាញសញ្ញានៃការធូរស្រាល។រុស្ស៊ីនឹងពិបាកនឹងមើលមិនឃើញចំពោះការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងអតីតប្រទេសសូវៀតនេះ។កាហ្សាក់ស្ថានមានភាពចលាចលក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះដោយសារការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។ស្ថានភាពនៅទីនេះកំពុងផ្លាស់ប្តូរពីមួយថៃ្ងទៅមួយថ្ងៃ។ ប្រធានាធិបតី Kassym-Jomart Tokaev បានបញ្ជាឱ្យរំលាយរដ្ឋាភិបាលប្រកាសភាពអាសន្ន និងស្នើសុំការគាំទ្រពីអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព(CSTO) ដែលដឹកនាំដោយរុស្ស៊ី។កាហ្សាក់ស្ថានធ្លាប់ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជារដ្ឋមួយក្នុងចំណោមរដ្ឋក្រោយសូវៀតដែលមានស្ថេរភាពបំផុតជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរអំណាចដោយរលូន។យ៉ាងណាក៏ដោយ សព្វថ្ងៃនេះ កាហ្សាក់ស្ថាន កំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាដ៏ធំបំផុតរបស់ខ្លួនចាប់តាំងពីទទួលបានឯករាជ្យកាលពី៣០ឆ្នាំមុន។
ហេតុផលសម្រាប់ភាពចលាចលនៅកាហ្សាក់ស្ថាន
ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានRTបានវិភាគពីមូលហេតុនៅពីក្រោយភាពចលាចលនៅកាហ្សាក់ស្ថាន។ រូបភាពនៃរលកនៃការតវ៉ានៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃថ្មីៗនេះបានរីករាលដាលនៅជុំវិញពិភពលោក។បាតុករត្រូវបានគេមើលឃើញសម្រុកចូលអគាររដ្ឋាភិបាលនិងដុតបំផ្លាញពួកគេដោយប៉ះទង្គិចជាមួយកងកម្លាំងសន្តិសុខ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយកុប្បកម្មនេះហាក់បីដូចជាកើតឡើងដោយឯកឯង និងមិនអាចគ្រប់គ្រងបានដោយមិនមានមេដឹកនាំនិងគ្មានភាគីណានៅពីក្រោយចលនាតវ៉ានោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រធានាធិបតី Tokaev ហាក់ដូចជាមិនដឹងថាត្រូវចរចាជាមួយអ្នកណាទេ ខណៈដែលក្រុមបាតុករបានកាន់កាប់អគាររដ្ឋាភិបាលជាច្រើននិងបានបំផ្លាញការិយាល័យរបស់គណបក្ស Nur Otan ដែលកាន់អំណាចនិងទីស្នាក់ការរបស់ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍ជាតិ។ការតវ៉ាបានផ្ទុះឡើងកាលពីថ្ងៃទី ២ខែមករានៅភាគខាងលិចប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាននៅពេលដែលប្រជាជននៅទីនេះត្អូញត្អែរអំពីតម្លៃថាមពលខ្ពស់។ រដ្ឋាភិបាលកាហ្សាក់ស្ថានមិនគាំទ្រតម្លៃទេ ហើយបញ្ជាក់ថាចាប់ពីពេលនេះតទៅតម្លៃឧស្ម័នរាវ (LNG) នឹងត្រូវកំណត់ដោយទីផ្សារ។ មន្ត្រីកាហ្សាក់ស្ថាននិយាយថា ម៉ូដែលចាស់បានធ្វើឲ្យអ្នកផលិតហ្គាសខាតបង់ប្រាក់ជាបន្តបន្ទាប់។ការតវ៉ាបានរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅទូទាំងទីក្រុងរបស់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានដែលទាមទារឱ្យមានការបញ្ចុះតម្លៃឧស្ម័ន។ ដំបូងឡើយវាគ្រាន់តែជាការតវ៉ាដោយសន្តិវិធី។ យ៉ាងណាក៏ដោយស្ថានការណ៍បានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័សប្រែទៅជាការតវ៉ាដោយហិង្សា។ ទោះបីជាមានការខិតខំប្រឹងប្រែងពីប្រធានាធិបតីTokaevក៏ដោយក៏រលកនៃការតវ៉ាមិនបង្ហាញសញ្ញានៃការថមថយឡើយ សូម្បីតែកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។Nikita Mendkovich ប្រធានក្លិបវិភាគអឺរ៉ាស៊ីរបស់រុស្ស៊ី ហេតុផលនៅពីក្រោយរលកនៃការតវ៉ានៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មិនត្រឹមតែជាស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចដ៏លំបាកប៉ុណ្ណោះទេ។ប៉ុន្តែក៏ជាការប៉ុនប៉ងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការសរសើរអ្នកមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃអត្ថន័យជាតិផងដែរ។RomanYunemanដែលជាឥស្សរជននយោបាយរុស្ស៊ីដែលបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានអស់រយៈពេល១៨ឆ្នាំជឿជាក់ថាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដែលអូសបន្លាយពេលយូរ និងជំងឺរាតត្បាត Covid-19 បានធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើង។
រុស្ស៊ីមិនអាចព្រងើយកន្តើយបានទេ
រុស្ស៊ីបានបញ្ជាក់ថាខ្លួនចាត់ទុកការវិវឌ្ឍន៍បច្ចុប្បន្នជាបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់កាហ្សាក់ស្ថានហើយជឿថារដ្ឋាភិបាលកាហ្សាក់ស្ថានអាចគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍បាន។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើការតវ៉ានៅតែបន្ត ទីក្រុងម៉ូស្គូប្រាកដជាមិនអាចបិទភ្នែកបានទេ។
រុស្ស៊ី និងកាហ្សាក់ស្ថាន មានព្រំប្រទល់រួមប្រហែល ៧០០០ គីឡូម៉ែត្រ។ នេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាធាតុសំខាន់នៃយុទ្ធសាស្ត្រសន្តិសុខរបស់ទីក្រុងម៉ូស្គូ។ ស្ថិរភាពនយោបាយនៅកាហ្សាក់ស្ថានមានសារសំខាន់បំផុតសម្រាប់រុស្ស៊ី។កត្តាសំខាន់មួយទៀតគឺBaikonur ដែលត្រូវបានជួលដោយរុស្ស៊ីនិងជាកន្លែងផ្ទុកយានអវកាស Cosmodrome ដ៏ល្បីល្បាញ។ Vostochny ដែលជាកន្លែងអវកាសមួយផ្សេងទៀតដែលទើបនឹងសាងសង់ឡើងដោយប្រទេសរុស្ស៊ី ត្រូវបានប្រើសម្រាប់តែបេសកកម្មគ្មានមនុស្សបើកប៉ុណ្ណោះ។ រហូតទាល់តែវារួចរាល់ដើម្បីជំនួសBaikonur ទាំងស្រុងរុស្ស៊ីនឹងត្រូវការទាំង Baikonur និងស្ថិរភាពនយោបាយនៅកាហ្សាក់ស្ថាន។Sary Shagan ដែលជាកន្លែងសាកល្បងដ៏សំខាន់សម្រាប់សន្តិសុខរបស់រុស្ស៊ីក៏មានទីតាំងនៅកាហ្សាក់ស្ថានផងដែរ។ នេះជាកន្លែងដំបូងនិងតែមួយគត់នៅអឺរ៉ាស៊ីដែលធ្វើការសាកល្បងប្រព័ន្ធប្រឆាំងមីស៊ីលបាលីស្ទិក(ABM)។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀតគ្រឿងបរិក្ខារមួយចំនួននៅសារីសាហ្គិនត្រូវបានត្រឡប់ទៅប្រទេសរុស្ស៊ីវិញ។ គ្រឿងបរិក្ខារនេះត្រូវបានគេជឿថាដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសមត្ថភាពការពាររបស់រុស្ស៊ី។កាហ្សាក់ស្ថានក៏មានសហគមន៍រុស្ស៊ីធំផងដែរ។ សុវត្ថិភាពនៃជនភៀសខ្លួនរុស្ស៊ីនៅកាហ្សាក់ស្ថានគឺជាកង្វល់ដ៏ធំសម្រាប់ក្រុងម៉ូស្គូ។ជាទូទៅស្ថានការណ៍នៅកាហ្សាក់ស្ថានមានសារសំខាន់សម្រាប់រុស្ស៊ីទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។ ទីក្រុងម៉ូស្គូពិតជាកំពុងតាមដានយ៉ាងដិតដល់លើការអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងប្រទេស។ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានSputnikបានដកស្រង់ព័ត៌មានពីCSTOបាននិយាយថាកងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាពរបស់រុស្ស៊ីបានទៅដល់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានកាលពីថ្ងៃទី៦ខែមករាដើម្បីជួយរក្សាស្ថិរភាពស្ថានការណ៍។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់CSTOបាននិយាយថា”យន្តហោះរបស់កងកម្លាំងអាកាសរុស្ស៊ីបានមកដល់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានហើយ។ កងរក្សាសន្តិភាពរុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួន” ។កន្លងមកតំណាង CSTOបាននិយាយថាសម្ព័ន្ធភាពយោធាដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីបានយល់ព្រមបញ្ជូនកងរក្សាសន្តិភាពទៅកាន់កាហ្សាក់ស្ថានក្នុងរយៈពេលជាក់លាក់មួយដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពស្ថានការណ៍៕យោងតាម RT, Reuters
អ្នកតវ៉ាកាហ្សាក់ស្ថានបានដុតអគាររដ្ឋាភិបាល (រូបភាព៖ Getty)
រថយន្តប៉ូលីសបានឆេះនៅAlmaty (រូបភាព: Reuters) ។
ទ្វារកញ្ចក់ត្រូវបានបាក់អំឡុងពេលតវ៉ានៅកាហ្សាក់ស្ថាន