កសិករអាហ្វហ្គានីស្ថានបានវង្វេងផ្លូវ
ចំការផ្លែទទឹមរបស់លោកAbdulHamidត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារគ្រាប់បែកនិងគ្រោះរាំងស្ងួតជាយូរយារណាស់មកហើយដែលបង្ខំឱ្យគាត់កាត់វាទាំងអស់ដើម្បីដាំអាភៀន។ផ្លែទទឹមដែលជាដំណាំពិសេសរបស់ខេត្តKandaharឥឡូវនេះមិននាំមកនូវផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចដល់កសិករក្នុងតំបន់ដូចពីមុនទេ។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមឥតឈប់ឈររយៈពេល២០ឆ្នាំទឹកដីដែលងាយនឹងបង្កជាហេតុនេះនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាននៅតែបន្តទទួលរងនូវគ្រោះរាំងស្ងួត។គ្រួសាររបស់ Abdul Hamid នៅក្នុងស្រុក Afghandabគឺមិនមានករណីលើកលែងនោះទេ។ ដោយគ្មានទឹកគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ស្រោចស្រពដោយសារគ្រោះរាំងស្ងួតបុរសវ័យ៨០ឆ្នាំរូបនេះដូចកសិករជាច្រើននៅក្នុងតំបន់នោះបានជួបប្រទះនឹងដំណាំផ្លែទទឹមជាច្រើនដែលបរាជ័យ។យុទ្ធនាការយោធារបស់ក្រុមតាលីបង់ក្នុងរយៈពេល១ឆ្នាំកន្លងមកនេះបានបន្ថែមភាលំបាក។ក្នុងខែនេះគាត់បានចាប់ផ្តើមកាប់ដើមទទឹមចំនួន៨០០ដើមដែលជាមរតកដូនតារបស់គាត់ ដោយទុកដីដើម្បីស្វែងរកផ្លូវសម្រាប់គ្រួសាររបស់គាត់ដែលមានដើមអាភៀន។យោងតាមការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកគ្រឿងញៀននិងឧក្រិដ្ឋកម្ម (UNODC) អាហ្វហ្គានីស្ថានគឺជាប្រភពអាភៀនដ៏ធំបំផុតរបស់ពិភពលោកដែលស្មើនឹង៨០%នៃផលិតកម្មពិភពលោក។ ក្នុងអំឡុងពេលវត្តមាន២០ឆ្នាំរបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តបានចំណាយប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារដើម្បីលុបបំបាត់អាភៀន។ប៉ុន្តែមិនមានការរីកចម្រើនអ្វីឡើយ។ផ្ទៃដីសម្រាប់ដាំអាភៀននៅឆ្នាំ២០២០មានប្រមាណ ២២៤,០០០ហិកតាកើនឡើង ៣៧% បើធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ប្រជាជនអាហ្វហ្គានីស្ថាននិងអ្នកវិភាគបារម្ភថា បាតុភូតកសិករត្រឡប់ទៅ “អាវុធអាភៀន”នៅArghandadនឹងរីករាលដាល។ជាពិសេសនៅពេលដែលប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលកំពុងតស៊ូរវាងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងកង្វះសាច់ប្រាក់ចាប់តាំងពីពេលនោះមកក្រុមតាលីបង់បានឡើងកាន់អំណាច។MohammedOmarកសិករអាយុ៥៣ឆ្នាំនៅក្នុងតំបន់នេះបាននិយាយថា”នៅឆ្នាំក្រោយអ្នកនឹងឃើញវាលអាភៀនជាច្រើន។ឥឡូវនេះយើងគ្មានអ្វីផ្សេងទៀតទេ”។ផ្លែទទឹមធ្លាប់ជាមោទនភាពរបស់Arghandab និងជាទំនិញដ៏មានតម្លៃដែលត្រូវបាននាំចេញទៅកាន់ប្រទេសប៉ាគីស្ថានឥណ្ឌានិងបណ្តាប្រទេសឈូងសមុទ្រពែក្ស។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយដើមទទឹមត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុធ្វើឱ្យទន្លេ Arghandabរីងស្ងួតពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ប៉ាគីស្ថាននិងឥណ្ឌាក៏មានការគ្រប់គ្រងព្រំដែនតឹងរ៉ឹងផងដែរចាប់តាំងពីក្រុមតាលីបង់ឡើងកាន់អំណាច ដែលធ្វើឱ្យទិន្នផលកសិផលកាន់តែចង្អៀត។នៅក្នុងខែតុលាឆ្នាំ២០២០ពួកតាលីបង់បានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការយោធាមួយដើម្បីវាយប្រហារArghandab ខណៈដែលកសិករបានត្រៀមលក្ខណៈដើម្បីប្រមូលផលផ្លែទទឹម។ អណ្តូងរ៉ែនៅផ្ទះត្រូវបានដាំនៅគ្រប់ទីកន្លែងដែលសម្លាប់កសិករជាច្រើននាក់ដែលព្យាយាមប្រមូលផល ឬការពារដីគ្រួសាររបស់ពួកគេ។យុទ្ធនាការតាលីបង់ក៏បានកាត់ផ្លូវសំខាន់ៗជាច្រើនទៀតដោយរារាំងមិនឲ្យប្រជាជនយកផ្លែទទឹមមកទទួលទាន។Safiullah ជាយុទ្ធជនតាលីបង់អាយុ២១ឆ្នាំទើបត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យចូលបម្រើក្នុងកងកម្លាំងប៉ូលិសរបស់រដ្ឋាភិបាលថ្មី។ចំការArghandabមិនមែនជាមនុស្សចម្លែកចំពោះខ្មាន់កាំភ្លើងវ័យក្មេងនោះទេ។លោកបន្តថាក្នុងមួយឆ្នាំកន្លងទៅ។ លោកបានចូលមកក្នុងតំបន់នេះជាច្រើនដងដើម្បីស្ទាក់ចាប់កម្លាំងសន្តិសុខនៃរបបចាស់។Safiullahចែករំលែកថា”សួនច្បារជាច្រើនត្រូវបានបំផ្លាញដោយគ្រាប់បែក។ វាក៏ធ្វើឱ្យខ្ញុំសោកសៅផងដែរ។ដែលឃើញទឹកដីដ៏ស្រស់ស្អាតទាំងនេះត្រូវបានបំផ្លាញ”Safiullah ចែករំលែក។វាមិនទាន់ដល់ខែសីហាទេនៅពេលដែលខេត្តKandaharស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងរបស់ពួកតាលីបង់ទើបកសិករនៃតំបន់Arghandabស្គាល់សន្តិភាព។ជិតមួយឆ្នាំនៃការប្រយុទ្ធគ្នាជាបន្តបន្ទាប់បានធ្វើឱ្យចម្ការផ្លែទទឹមក្លាយជាទីស្ងាត់ឈឹង!។វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចបន្ទាប់ពីពួកតាលីបង់បានឡើងកាន់អំណាចបានខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីខ្ចីប្រាក់ដើម្បីស្តារផលិតកម្មឡើងវិញដែលជាសុបិនឆ្ងាយសម្រាប់កសិករនៅក្នុងតំបន់។Lewanai Agha មានអាយុជិត៨០ឆ្នាំហើយស្ទើរតែពេញមួយជីវិតរបស់គាត់បាននៅជាប់នឹងដើមទទឹម មិនដែលគិតពីការលាឈប់ពីការងាររបស់គាត់ឡើយ។បើទោះបីជាបានឃើញហេតុការណ៍កើតឡើង និងសង្គ្រាមជាច្រើនរាប់មិនអស់ក៏ដោយ។ប៉ុន្តែមកដល់ឆ្នាំមុនស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរពេកទើបគាត់បោះបង់។ ប្រាក់ចំណូលគ្រួសារធ្លាក់ចុះដល់៦២០ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០២០ពី ៩,៣០០ដុល្លារកាលពីឆ្នាំមុន។ គ្រួសាររបស់គាត់មានមនុស្ស៦នាក់ស្លាប់ក្នុងការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងអតីតទាហានរដ្ឋាភិបាលនិងក្រុមតាលីបង់។ ឆ្នាំនេះសួនច្បារទាំងមូលមានដើមទទឹមតែ២ដើមប៉ុណ្ណោះដែលអាចបង្កើតផលបាន។ ដាននៃគ្រាប់កាំភ្លើងនៅតែត្រូវបានគេកត់សម្គាល់យ៉ាងខ្លាំងនៅលើដើមឈើ។Aghaនិយាយថានៅឆ្នាំក្រោយគាត់នឹងច្រូតអាភៀន។យោងតាមអ្នកសង្កេតការណ៍អត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចជាមធ្យមក្នុងមួយតំបន់នៃអាភៀនក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះមិនស្មើនឹងផ្លែទទឹមនៅArghandabនោះទេ។ប៉ុន្តែមនុស្សអាចពឹងផ្អែកលើស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ។រោងចក្រនេះត្រូវការទឹកតិចខណៈដែលទិន្នផលនិងការដឹកជញ្ជូនត្រូវបានការពារដោយបណ្តាញរត់ពន្ធ។ដូច្នេះប្រជាជនមិនខ្លាចបិទព្រំដែនទេ។លោកDavid Mansfield អ្នកជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ចបាននិយាយថា”ស្ថានភាពនេះធ្វើឱ្យកសិករអាហ្វហ្គានីស្ថានគិត។ ពួកគេមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ពីហានិភ័យនៃការដាំដើមទទឹម”។គ្រោះរាំងស្ងួតបានបង្ខំឱ្យពួកគេជីកអណ្តូងកាន់តែជ្រៅជាងមុន។ វាលស្បៀងអាហារ ឬចំការផ្លែទទឹម ចាំបាច់ត្រូវបោសសម្អាតមីន ខណៈក្រុមតាលីបង់ មិនមានគម្រោងដកមីនដែលពួកគេបានដាំនៅលើដីនោះទេ។Hamidullah ដែលជាពាណិជ្ជករអាយុ៣៥ឆ្នាំនិយាយថាគាត់បានទិញផ្លែទទឹមពីArghandab ហើយផ្លាស់ប្តូរវាឆ្លងកាត់ទីក្រុងអាហ្វហ្គានីស្ថានក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំមុន។ លោកបន្តថា៖ «បើស្ថានការណ៍មិនប្រែប្រួលខ្ញុំខ្លាចថាប៉ុន្មានឆ្នាំទៀតនឹងលែងមានដើមទទឹមទៀតហើយ»។អាភៀនមិនមែនជាច្រកចេញប្រកបដោយសុវត្ថិភាពសម្រាប់ប្រជាជនអាហ្វហ្គានីស្ថាននោះទេ។ ទោះបីជាពួកតាលីបង់ធ្លាប់ពឹងផ្អែកលើរោងចក្រនេះដើម្បីផលិតអាភៀនបង្កើតប្រាក់ចំណូលសម្រាប់សង្គ្រាមជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តក៏ដោយពួកគេបានបញ្ជូនសញ្ញាថាពួកគេនឹងបំបែកជាមួយនឹងពាណិជ្ជកម្មអាភៀនបន្ទាប់ពីឡើងកាន់អំណាចស្រដៀងទៅនឹងសម័យដឹកនាំចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០។ថ្លែងទៅកាន់សន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីដើមសប្តាហ៍នេះ។អ្នកនាំពាក្យ Zabihullah Mujahid បាននិយាយថាក្រុមតាលីបង់មិនមានចេតនាក្នុងការលុបបំបាត់អាភៀនទាំងអស់នាពេលខាងមុខនោះទេ។ លោកបានទទួលស្គាល់ថាប្រជាជនកំពុងតស៊ូជាមួយនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ហើយពួកតាលីបង់មានការលំបាកក្នុងការសម្រេចចិត្តកាត់ផ្តាច់ផ្លូវជីវិតតែមួយគត់របស់ពួកគេ។ទោះយ៉ាងណាលោកនៅតែលើកទឹកចិត្តកសិករអាភៀនឲ្យពិចារណាផ្លូវមួយទៀត។មេដឹកនាំតាលីបង់នៅ Arghandabថ្មីៗនេះបានទទួលយកការមិនអើពើកសិករអាភៀនព្រោះគាត់យល់ពីស្ថានភាពលំបាកនៃមូលដ្ឋាន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយថ្នាក់ដឹកនាំក្រុងកាប៊ុលនៅតែអាចផ្លាស់ប្តូរចិត្ត និងបញ្ជាឱ្យលុបបំបាត់ដើមឈើនាពេលអនាគត។លោកOmarកសិករអាភៀននៅArghandab បាននិយាយថា៖«នេះជាទង្វើដ៏គួរឲ្យអាម៉ាស់មួយយើងដឹង។ប៉ុន្តែគ្មានវិធីណាផ្សេងទៀតទេ»។“អ្នករាល់គ្នានៅទីនេះបានកាប់ដើមទទឹមអស់ហើយ”៕យោងតាមNY Times
វាលអាភៀននៅMaiwandប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានត្រូវបានប្រមូលផលក្នុងខែវិច្ឆិកា។
កសិករArghandab រុះរើចំការផ្លែទទឹមដើម្បីប្តូរទៅដាំអាភៀន។ រូបថត៖ NY Times ។